۸ چالش مهم بانک قرض الحسنه مهر ایران 

تیتر20 - رقابت در نظام بانکی مستلزم بهره مندی بانک از نرخ‌های بهره رقابتی است. با این وجود، همه بانک ها مجوز دریافت نرخ‌های بهره بانک مرکزی و رقابتی‌سازی آن را ندارند. 

به طور مشخص، بانک‌ها و موسسات قرض الحسنه برای بقا در نظام بانکی چاره‌ای جز تعریف سبد تسهیلاتی متنوع و منعطف به ازای دریافت کارمزد ۴ درصد ندارند. 
بانک‌هایی که منابع ارزان قیمت (قرض الحسنه) را تجهیز می‌کنند، می‌توانند تا ۴۰۰ میلیون تومان تسهیلات با کارمزد ۴ درصد پرداخت کنند. 

در شرایطی که بانک‌های تجاری می‌توانند تسهیلات ۳۰۰ میلیون تومانی قرض الحسنه پرداخت کنند، بانکی مانند قرض الحسنه مهر، چاره‌ای جزء افزایش منابع و تجهیز آن، برای رقابت‌پذیری ندارد. 

البته بانک قرض الحسنه مهر ایران، بنابر مجوز بانک مرکزی می‌تواند تا ۷۵۰ میلیون تومان به اشخاص حقوقی با اولویت شرکت‌های خرد و دانش بنیان تسهیلات پرداخت کند. 
این مجوزها به این بانک نسبت به سایر بانک‌های دارای مجوز پرداخت‌های قرض الحسنه، برتری می‌بخشد؛ اما پرسش این است که قرض الحسنه مهر به عنوان بانک تخصصی بازار تسهیلات ارزان قیمت، می‌تواند با بانک‌های دیگر رقابت کند؟ 

این بانک با وجود کارمزد محور بودن بخش زیادی از درآمدها، هدف‌گذاری جذب ۴۰ میلیون مشتری و سهامداری بانک‌های بزرگ کشور در آن، با چند چالش مستمر مواجه است. 

مهم‌ترین این چالش‌ها ۸ مورد هستند: لزوم افزایش سرمایه مستمر و منظم، حفظ نسبت کفایت سرمایه در ۸ درصد و بالاتر از آن، حفظ نسبت دارایی درآمدزا به کل دارایی‌ها در محدوده ۷۰ تا ۹۰ درصد، لزوم افزایش آورده نقدی سهام داران، حفظ رشد منابع بانک بالاتر از نظام بانکی، جذب سپرده‌های قرض الحسنه در رقابت با سایر بازارها (طلا، سکه، دلار و…)، تعداد شعب در تهران و سرانه تسهیلات. 

افزایش سرمایه و نسبت کفایت 
بانکی مانند قرض الحسنه مهر نیاز به افزایش سرمایه مستمر و منظم دارد تا بتواند ریسک‌های مالی خود را نزد بانک مرکزی کاهش دهد. ضمن اینکه افزایش سرمایه مستمر موجب افزایش نسبت کفایت سرمایه می‌شود. افزایش کفایت سرمایه، سلامت مالی بانک را تضمین می‌کند. 

بانک مهر ایران، در سال جاری، سرمایه خود را از ۸.۴ به ۱۵ همت افزایش داده است. برنامه بانک این است که سرمایه خود را تا ۲ سال آینده به ۲۰ همت برساند. نسبت کفایت سرمایه مثبت و در حد ۸ درصد برای بانکی مانند مهر ایران که بودجه دولتی ندارد، بسیار مهم است. سال گذشته، کفایت سرمایه این بانک به ۹.۳۶ می‌رسید. 

این میزان کفایت سرمایه، تنها نسبت به نظام بانکی ایران، خوب است. نسبت کفایت سرمایه بانک‌ها باید ۱۲ درصد باشد تا در برابر ریسک‌ها مقاومت و زیان‌ها را جبران سازد. 

نسبت دارایی درآمدزا به کل دارایی‌ها 
بانک مهر ایران در مقام نهادی که باید منابع ارزان قیمت را با کمترین ریسک به منابع درآمدزا تبدیل کند، باید بین نسبت دارایی‌های درآمدزایش به کل دارایی ها، نسبت معقولی و با کیفیتی را برقرار سازد. 

از سویی دیگر، بانک‌های قرض‌الحسنه، به دلیل بی‌بهره بودن از نرخ‌های مرسوم بهره بانکی، منابع درآمدی کمتری نسبت به بانک‌های تجاری دارند. اگر نسبت دارایی درآمدزا به کل دارایی‌های بانکی مانند مهر ایران، کمتر از ۸۵ درصد باشد، چالش‌های بیشتری برای آن در درآمدزایی ایجاد می‌شود.

 
به همین دلیل، مهر ایران، توجه ویژه‌ای را بر روی درآمدسازی از دارایی‌های خود گذاشته است. این بانک ۹۷ درصد کل دارایی‌هایش را به منبع درآمد تبدیل کرده است. 

افزایش آورده نقدی سهام داران و حفظ رشد منابع بانک
بانکی‌های دولتی سهامداران عمده بانک قرض الحسنه مهر ایران هستند. با این وجود، از ۱۵ همت سرمایه بانک، تنها ۵ درصد آن از محل آورده نقدی سهامداران است. 
حدود ۹۵ درصد دیگر از سرمایه این بانک از محل درآمدهای عملیاتی تامین شده است. لازم است که در مراحل بعدی افزایش سرمایه، سهامداران نقش بیشتری ایفا کنند تا میزان افزایش سرمایه حتی بیشتر از نرخ‌های هدف‌گذاری شود. 

افزایش سرمایه یکی از بنیان‌های افزایش منابع بانک است. اما در کل، منابع بانک‌ها از محل‌هایی چون سپرده‌های مشتریان، استقراض، انتشار اوراق و… تامین می‌شود. 
افزایش منابع یکی از قابل اتکاترین منابع برای تسهیلات دهی است. در نتیجه، افزایش منابع برای یک بانک قرض الحسنه که سهامدارانش چندان در تجهیز سرمایه آن نقشی ندارند، چالشی پایدار است. 

البته مهر ایران، موفق شده است که از محل درآمدهای خود منابعش را تا حوالی ۹ ماه ابتدای سال ۴۷ درصد افزایش دهد. میزان افزایش منابع در سایر بانک‌ها ۱۸ درصد است. 

جذب سپرده و شعب 
شبکه شعب بانکی مهر ایران، مهم‌ترین منابع سخت افزاری آن محسوب می‌شوند. این شبکه، برای توسعه نیاز به جذب نیرو، آموزش نیرو و افزایش تعداد شعب به ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران دارد. 

از ۵۱۳ شعبه مهر ایران، تنها ۶ درصد شعب در تهران قرار دارند. داده‌های نظام بانکی نشان می‌دهد که ۵۶ درصد کل منابع در تهران هستند. با این وجود، مهر ایران موفق به جذب نیروی انسانی کافی و افزایش تعداد شعب خود در تهران نشده است. این بانک برای حل مشکل، در دی ماه، آزمون استخدامی برگزار کرده است. 

اما چالش مهر ایران جدی است. این بانک کمترین سرانه کارکنان به شعب را دارد که باید آن را حل کند. از سویی، افزایش موثر تعداد شعب، می‌تواند رشد منابع این بانک از محل جذب سپرده را افزایش دهد. 

البته جذب سپرده در قالب طرح‌های قرض الحسنه جذابیتی ندارد و عده‌ای ترجیح می‌دهند که پول خود را وارد دارایی‌هایی مانند طلا، دلار، سکه و… کنند. این امر به افزایش نقدینگی منتهی می‌شود که بانک مرکزی به سختی در حال کنترل آن است. 

سرانه تسهیلات 
با وجود اینکه بانک قرض الحسنه مهر ایران، تسهیلات ۳۰۰ میلیونی، ۴۰۰ میلیونی و ۷۵۰ میلیون تومانی هم پرداخت می‌کند اما سرانه تسهیلات این بانک ۷۵ میلیون تومان است. 

سال گذشته که این بانک سرانه تسهیلات ۵۳ میلیون تومانی را از خود ثبت کرد، کمترین میزان سرانه را در میان بانک‌ها تا پایان دی ماه داشت. مهر ایران، حتی نسبت به یک بانک قرض الحسنه دیگر که ۶۶ میلیون تومان سرانه تسهیلات داشت، عملکردی ضعیف‌تری را ثبت کرد. 

به نظر می‌رسد که سهامداران مهر ایران باید نقش بیشتری در تجهیز منابع آن بازی کنند تا بانک بتواند سرانه خود را از طریق طرح‌های تسهیلاتی افزایش دهد.